BionoricaZdrowieRośliny leczniczeKora dębu (Quercus cortex)
Zdrowie

Rośliny lecznicze: dąb

Ihre Wirksamkeit verdankt die Eichenrinde hauptsächlich ihrem hohen Anteil an Gerbstoffen von bis zu 20 Prozent.

Pochodzenie

Tysiącletnie dęby, nadające niegdyś kształt europejskim puszczom, w dzisiejszych czasach imponują nie tylko swoją wielkością. Niezwykła jest również długowieczność drzewa. Dąb może osiągnąć wiek nawet 1500 lat. Tym samym przeżywa on całe ludzkie pokolenia. Jak niemal żadne inne drzewo dąb ucieleśnia pierwotną siłę i moc.
Już w czasach antycznych kora dębu była ceniona jako lek ściągający i wysuszający w leczeniu ran. W średniowieczu ze względu na te właściwości był on stosowany przy:

  • biegunkach,
  • chorobach skóry oraz
  • zranieniach.

Dąb stosowano również w celu wzmocnienia układu odpornościowego u osłabionych dzieci. Tutaj stosowano drobno pokrojone i uprażone żołędzie w formie naparu.
Dąb był wysoko ceniony nie tylko ze względu na zastosowanie lecznicze. Przez stulecia dąb był:

  • niezastąpionym źródłem drewna do budowy domów i produkcji mebli,
  • wartościową paszą w hodowli zwierząt tucznych,
  • dzięki wysokiej zawartości garbników cennym surowcem do garbowania i farbowania skór zwierzęcych.

Jakie działanie ma kora dębu?

Swoją skuteczność kora dębu zawdzięcza przede wszystkim wysokiej zawartości garbników. Stanowią one nawet 20 procent kory młodych drzew. Korę dębu stosuje się zewnętrznie na skórę i błony śluzowe. Ma ona działanie:

  • ściągające,
  • przeciwzapalne,
  • tamujące krwawienia,
  • napotne,
  • łagodzące świąd,
  • przeciwbakteryjne,
  • łagodnie przeciwbólowe.

Zastosowania wewnętrzne:

  • przeciwbiegunkowe,
  • przeciwzapalne i
  • antywirusowe oraz antybakteryjne.

Jakie są zastosowania kory dębu?

Kora dębu posiada cały szereg zastosowań. Może być stosowana zewnętrznie na przykład w formie naparów, wyciągów  i nasiadówek lub wewnętrznie w postaci kropli lub tabletek. Zastosowanie wewnętrzne kory dębu jest zalecane w przypadku niespecyficznych biegunek o ostrym przebiegu.
Zastosowanie wewnętrzne kory dębu:

  • w postaci okładów przy chorobach zapalnych skóry, jak np. egzema,
  • do łagodzenia świądu, np. w następstwie świerzbiączki ogniskowej i ospy wietrznej przez zwilżanie dotkniętych nią miejsc,
  • przeciwko poceniu się stóp i nadmiernej potliwości,
  • do leczenia ran, również trudno gojących się,
  • do płukania jamy ustnej i gardła,
  • jako nasiadówka do leczenia stanów zapalnych okolic intymnych i odbytu.

Jakie składniki zawiera kora dębu?

Kora dębu zawiera bardzo dużo garbników, nawet do 20 procent. Garbniki powodują wytwarzanie trwałych połączeń pomiędzy cząsteczkami białka na powierzchni skóry. Woda związana w proteinach jest wypierana w procesie garbowania skór. Komórki znajdujące się w najbardziej zewnętrznej warstwie skóry tracą wodę. Tkanka ulega ściągnięciu i powstaje stabilna warstwa ochronna. Dlatego właśnie garbniki mają działanie uszczelniające oraz bakteriobójcze / przeciwzapalne.  Oprócz garbników kora dębu zawiera również flawonoidy charakteryzujące się działaniem przeciwzapalnym.

Gdzie rośnie dąb?

Na świecie znanych jest około 600 różnych gatunków dębu. Gatunkiem najbardziej rozpowszechnionym w Europie Środkowej jest dąb szypułkowy (Quercus robur). Rośnie on niemal w całej Europie. W Alpach Bawarskich można znaleźć dąb szypułkowy do wysokości 1000 metrów n.p.m. Preferuje on żyzne, głębokie gleby gliniaste lub torfowe. 

Jakie części rośliny są używane do wytwarzania leków roślinnych?

Do wytwarzania leków roślinnych używa się wyłącznie kory z młodych gałęzi dębu. Ich delikatna kora (kora lustrzana lub kora gładka) jest zbierana, a następnie suszona pomiędzy marcem a kwietniem przed wypuszczeniem liści.  Kawałki kory o grubości około czterech milimetrów zawierają najwięcej garbników. Są także stosowane w lecznictwie tzw. galasy.

Jak go rozpoznać?

Dąb jest potężnym drzewem, dorastającym nawet do 40 metrów wysokości. Średnica drzew soliterowych może dochodzić do ośmiu metrów. Dąb szypułkowy tworzy potężną koronę o nieregularnym kształcie, złożoną z rozłożystych, rozchodzących się poziomo konarów.
Kora młodych drzew jest początkowo gładka i błyszcząca. Wraz z wiekiem kora dębu zaczyna być pokryta podłużnymi, grubymi bruzdami i przyjmuje szarobrązową barwę. 
Wyrastające skrętolegle skórzaste liście posiadają krótkie szypułki. Osiągają one długość od 10 do 15 centymetrów. Górna strona liści ma nasycony, zielony kolor, podczas gdy od dołu liście są znacznie jaśniejsze. Dąb szypułkowy jest drzewem jednopiennym. Dopiero w wieku około 60 lat wytwarza żołędzie mające zdolność kiełkowania. Okres kwitnienia drzewa to kwiecień-maj, okres dojrzewania żołędzi to wrzesień-październik. Na szypułkach o długości około czterech centymetrów osadzonych jest do pięciu żołędzi (stąd nazwa dąb szypułkowy). Żołędzie są ulubionym pożywieniem wielu gatunków zwierząt i są przez nie roznoszone.

Skąd wzięła się nazwa dębu?

Nazwa gatunkowa „Quercus“ wywodzi się od rzymskiego określenia dębu. „Robur“ oznacza silny, mocny - odnosi się to do takich cech dębu jak wytrzymałość i długowieczność.

W jakich lekach roślinnych stosowana jest kora dębu?

Kora dębu jest składnikiem leku roślinnego Imupret®*. Unikalne połączenie siedmiu rodzimych roślin leczniczych zawiera:

Imupret®*:

  • Działa już od pierwszych objawów infekcji
  • Skutecznie łagodzi jej przebieg 2,3
  • Skraca czas jej trwania 2,3

*dotyczy leku Imupret® i Imupret® N

 

1 CHPL produktu leczniczego Imupret, Imupret N krople
2 Vavilova et al. ,,Effectiveness and tolerability of Tonsilgon N in the treatment of recurrent upper respiratory tract infections in children: a non-interventional study in Russia", Clinical Phytoscience (2016) 2:6;DOI 10.1186/s40816-016-0020-9
3 Popovych V et al. „A randomized, open-label, multicenter, comparative study of therapeutic efficacy, safety and tolerability of BNO 1030 extract, containing marshmallow root, chamomile flowers, horsetail herb, walnut leaves, yarrow herb, oak bark, dandelion herb in the treatment of acute non-bacterial tonsillitis in children aged 6 to 18 years”, Am J Otolaryngol. 2019 Mar - Apr;40(2):265-273