Roślina lecznicza: Prawoślaz lekarski (Althaea officinalis)
Pochodzenie i zastosowania prawoślazu
Prawoślaz lekarski należy do rodziny ślazowatych. Podobnie jak inne rośliny ślazowate jest bogaty w przeciwzapalny i łagodzący podrażnienia śluz. Ciekawostka dotycząca prawoślazu lekarskiego: jego korzenie zawierają trzy razy więcej śluzu roślinnego niż korzeń ślazu dzikiego, gdyż posiadają specjalne komórki śluzowe w większej liczbie. Prawoślaz lekarski posiada długą tradycję jako roślina lecznicza. Badacze znaleźli w liczącym 60 000 lat grobie neandertalczyka różne rośliny lecznicze – wśród nich również prawoślaz lekarski.
Greccy lekarze Hipokrates i Dioskurides używali prawoślazu lekarskiego do leczenia:
- bólu zębów,
- chorób dróg moczowych i jelit oraz
- oparzelin,
- ukąszeń i ropni.
W dzisiejszych czasach prawoślaz lekarski jest stosowany przede wszystkim w leczeniu podrażnień i zapalenia błon śluzowych. Roślina może być stosowana zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie.
Do zewnętrznych zastosowań prawoślazu należą:
- ostre zapalenia dróg oddechowych,
- chrypka,
- lekkie zapalenie błony śluzowej żołądka,
- zapalenia w obrębie jamy ustnej i gardła oraz
- kaszel odruchowy.
Jakie działanie ma prawoślaz lekarski?
Skuteczność leczniczą prawoślaz lekarski zawdzięcza wysokiej zawartości śluzu roślinnego. Jako surowiec śluzowy nadaje się w szczególności do leczenia zapaleń dróg oddechowych i jest stosowany najczęściej w początkowej fazie przeziębienia. Do produkcji leków roślinnych używa się przede wszystkim korzenia prawoślazu, gdyż zawiera on więcej śluzu niż liście rośliny.
Gdy substancje śluzowe powleką błony śluzowe w jamie ustnej, gardle lub żołądku, tworzą na nich ochronny film. Dzięki uszczelniającemu powierzchnię działaniu substancji śluzowych szybciej dochodzi do wyleczenia stanów zapalnych i podrażnień, a ból zostaje złagodzony. W przypadku podrażnienia gardła substancje czynne zawarte w prawoślazie lekarskim hamują suchy kaszel odruchowy i przeciwdziałają chrypce. Korzeń prawoślazu lekarskiego zwalcza również lekkie stany zapalne i podrażnienia błony śluzowej żołądka (gastritis). Prawoślaz lekarski ma działanie:
- łagodzące podrażnienia i przeciwkaszlowe dzięki ochronie śluzówek jamy ustnej i gardła w stanach zapalnych,
- ochronne na błonę śluzową żołądka - substancje śluzowe zawarte w prawoślazie neutralizują kwasy żołądkowe i powodują złagodzenie podrażnienia przy podrażnieniu lub zapaleniu błony śluzowej żołądka.
Jakie składniki zawiera prawoślaz lekarski?
Prawoślaz lekarski zawiera wiele naturalnych substancji śluzowych. W porównaniu z dzikim ślazem, zawiera on trzy razy więcej śluzu roślinnego.
Szczególnie mięsiste, śluzowate korzenie rośliny zawierają specjalne komórki śluzowe.
Składniki zawarte w liściach i kwiatach znacznie różnią się od tych znajdujących się w korzeniu.
Liście oraz kwiaty prawoślazu lekarskiego zawierają:
- substancje śluzowe (do 5%),
- flawonoidy (wtórne metabolity) oraz
- olejki eteryczne i garbniki.
Korzeń jest zaś bogaty w:
- substancje śluzowe (nawet do 35%),
- pektynę (roślinną substancję żelującą) oraz
- skrobię.
Które części rośliny stosuje się jako surowiec leczniczy?
W lekach roślinnych wykorzystuje się przede wszystkim korzenie, liście oraz kwiaty prawoślazu lekarskiego.
Skąd wzięła się nazwa prawoślazu lekarskiego?
Nazwa botaniczna Althaea officinalis wywodzi się od greckiego słowa altho (leczyć). Dodatek officinalis wskazuje na jego zastosowanie do celów leczniczych.
Angielską nazwę marshmallow prawoślaz lekarski zawdzięcza angielskim cukiernikom. Z bogatych w cukier korzeni rośliny leczniczej wytwarzali oni pierwsze pianki marshmallow - zawierające dużą ilość cukru miękkie i kleiste słodycze.
Gdzie można znaleźć prawoślaz lekarski?
Obszar występowania prawoślazu lekarskiego w naturze obejmuje stepowe tereny południowej Rosji i Kazachstanu aż po góry Ałtaj. Na zachodzie można go znaleźć w Europie Południowej, od Bałkanów, przez Włochy po Półwysep Iberyjski. Prawoślaz lekarski preferuje słone gleby na terenach nadbrzeżnych, ale rośnie także na innych glebach. W Europie Środkowej jest chętnie uprawiany w ogrodach.
Jak rozpoznać prawoślaz lekarski
Wieloletnia bylina posiada prostą łodygę o długości do dwóch metrów z miękkimi, delikatnymi włoskami. Liście posiadają trzy do pięciu płytkich klap i są dłoniasto unerwione. Dolne listki często posiadają wcięcia, a górne mają kształt zbliżony do trójkąta i miękkie włoski po obu stronach. Kwiaty rośliny mają wielkość około pięciu centymetrów, sercowatą formę i są koloru białego lub różowego z nieco ciemniejszym środkiem.
W których lekach roślinnych można znaleźć prawoślaz lekarski?
Substancje czynne prawoślazu lekarskiego są składnikiem leku Imupret® . Lek ten posiada w składzie 7 rodzimych roślin leczniczych:
- ziele krwawnika,
- kwiat rumianku,
- korzeń prawoślazu,
- ziele skrzypu,
- ziele krwawnika,
- liście orzecha włoskiego,
- korę dębu.
Imupret® N
- jest skuteczny już przy pierwszych objawach przeziębienia,
- wzmacnia odporność i
- łagodzi objawy i skraca czas przeziębienia.